कञ्चनपुर । कञ्चनपुरको दक्षिणी क्षेत्रको भुराकोटमा रहेको पुरैनी ताल चरा प्रेमी र पर्यटकहरूको आकर्षणको केन्द्र बन्न सक्छ। २९ बिघा क्षेत्रफलमा फैलिएको यो ताल, चरा अनुसन्धानकर्ताहरूका लागि विशेष महत्त्व राख्दछ। यहाँ कम्तीमा ५५ प्रजातिका चरा पाइन्छन्, जसमा प्रवासी र रैथाने चराहरू दुवै समावेश छन्। कात्तिकदेखि बैशाखसम्म प्रवासी चराहरू यहाँ आउँछन् भने रैथाने चराहरू वर्षभरि ताल वरिपरिको सिमसार क्षेत्रमा रहन्छन्।
नेपाल पक्षी संरक्षण संघका चरा विज्ञ हिरुलाल डगौराका अनुसार, यो ताल संरक्षित क्षेत्र बाहिर सबैभन्दा धेरै चरा पाइने स्थान हो। तालको संरक्षणले जैविक विविधता मात्र जोगाउँदैन, अपितु चरा पर्यटनलाई पनि प्रवर्द्धन गर्छ। यद्यपि, ताल जलकुम्भीले भरिएको, अतिक्रमणमा परेको र वर्षातमा बाढीको चपेटामा पर्ने समस्या रहेको छ।
स्थानीय सरकार र चरा विज्ञहरूले तालको संरक्षण र पर्यटन प्रवर्द्धनका लागि विभिन्न योजनाहरू त तयार गरेका छन्, तर तिनीहरूको कार्यान्वयनमा केही ढिलाइ भइरहेको छ। तालको संरक्षण र पर्यटकीय पूर्वाधार विकासका लागि स्थानीय सरकारले पर्खाल निर्माण, अतिक्रमण हटाउने र जलकुम्भी नियन्त्रण गर्ने योजना अघि सारेको छ, तर नगरपालिकाबाट पर्याप्त सहयोग नपाएको वडाध्यक्ष भोजराज चौधरीको गुनासो छ।
चरा पर्यटन क्षेत्रका रूपमा पुरैनी तालको विकास गर्न चरा विज्ञहरूले जोड दिएका छन्। यहाँका स्थानीय समुदाय र सिद्धेश्वर सहकारी संस्थाले तालको संरक्षणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाउँदै आएका छन्। विद्यार्थीहरूले पनि तालको संरक्षण र जैविक विविधता संरक्षणको महत्वबारे जनचेतना फैलाइरहेका छन्।
तालको संरक्षणले यहाँका बासिन्दाहरूको आयस्रोतमा वृद्धि ल्याउने अपेक्षा गरिएको छ। तालको पानी सिँचाइका लागि उपयोगी छ र माछापालनबाट समुदायको आय बढेको छ। ताललाई पर्यटकीय सर्किटमा समेट्ने योजना कार्यान्वयन गर्न सकेमा स्थानीय समुदायमा रोजगारी सिर्जना हुन सक्ने छ।
चरा वासस्थानलाई सुरक्षित राख्न र दीर्घकालीन योजनाहरू बनाइ कार्यान्वयन गर्न स्थानीय सरकार र संस्थाहरूले आवश्यक कदम चाल्न जरुरी छ, जसले तालको जैविक विविधता संरक्षण गर्दै चरा पर्यटन प्रवर्द्धन गर्न र स्थानीय समुदायको जीवनस्तर सुधार गर्न योगदान पु¥याउने छ।
