नेपालमा माघ १६ लाई सहीद दिवसको रूपमा मनाइन्छ। यो दिन नेपालका महान् सहीदहरूलाई सम्झने अवसर हो, जसले देशको स्वतन्त्रता, लोकतन्त्र, र नागरिक अधिकारका लागि आफ्नो जीवन बलिदान गरे। तर, विडम्बना के छ भने, सहीदहरूको योगदानलाई केवल औपचारिक कार्यक्रममा सीमित गरिएको छ। उनीहरूले देखाएको बाटो बिर्सिँदै गएको छ, उनीहरूको बलिदानको कदर नगरी राजनीतिमा अवसरवाद हावी भएको छ।
सहीदहरू को हुन्? किन महत्त्वपूर्ण छन्?
सहीद भन्नाले आफ्नै देश, समाज, स्वतन्त्रता र मानवअधिकारका लागि ज्यान दिने महान् आत्माहरू लाई जनाउँछ। नेपालका सहीदहरूले राणा शासनको अन्त्यदेखि लोकतन्त्र स्थापनासम्म, राजतन्त्रको पतनदेखि गणतन्त्रको यात्रासम्म ठूलै संघर्ष गरे। तर, दुःखको कुरा के छ भने, ती सहीदहरूले देखाएको बाटो राजनीतिक लोभ, भ्रष्टाचार र अवसरवादले ढाकिएको छ।
नेपालका प्रसिद्ध सहीदहरूमा शुक्रराज शास्त्री, धर्मभक्त माथेमा, गंगालाल श्रेष्ठ र दशरथ चन्द प्रमुख छन्, जसलाई राणा सरकारले क्रूर रूपमा हत्या गर्यो। उनीहरूका साथमा हजारौं अज्ञात सहीदहरूले पनि स्वतन्त्रता र लोकतन्त्रको लागि बलिदान गरे। तर, उनीहरूको योगदानलाई वास्तविक रूपमा सम्झने काम भएको छ त?
सहीदहरूको बलिदान: वर्तमान अवस्थामा बिर्सदै?
नेपालमा लोकतन्त्र प्राप्त भएको लामो समय भइसकेको छ। तर, के लोकतान्त्रिक प्रणाली सहीदहरूले कल्पना गरेजस्तो छ? आजको अवस्था हेर्दा, सहीदहरूको बलिदान खेर गएको जस्तो देखिन्छ।
राजनीतिक अवसरवाद
सहीदहरूले देशलाई न्यायसंगत, समानता आधारित, पारदर्शी, र लोकतान्त्रिक बनाउन बलिदान गरे। तर, आज नेपालमा राजनीति व्यवसाय बनेको छ, भ्रष्टाचार संस्थागत भइसकेको छ, र अवसरवादको खेती व्यापक छ।
सहीद परिवारहरूको उपेक्षा
हजारौं सहीद परिवारहरू अझै पनि राज्यबाट उचित सम्मान र राहत नपाएर संघर्ष गरिरहेका छन्। कसैले आफ्ना बाबु गुमायो, कसैले श्रीमान्, कसैले छोरा! तर, उनीहरूको परिवारलाई सरकारले न त उचित क्षतिपूर्ति दियो, न त रोजगारी वा सम्मानजनक जीवनशैली दिन सक्यो।
लोकतन्त्रको नाममा जनता ठगिने क्रम
सहीदहरूले लोकतन्त्रको स्थापनाका लागि लडे, तर अहिलेको लोकतन्त्र कसका लागि छ? जनता अझै पनि आधारभूत सेवा सुविधाबाट बञ्चित छन्, बेरोजगारी उच्च छ, र भ्रष्टाचारको दलदल गहिरिँदो छ।
सहीदहरूको नाममा राजनीति
सहीदहरूलाई सम्मान गर्ने नाममा ठूला-ठूला कार्यक्रम गरिन्छ, तर ती कार्यक्रमहरू सिर्फ औपचारिकता मात्र हुन्छन्। सहीदहरूको विचारको अनुसरण गरेर न्याय, समानता, र पारदर्शिता स्थापना गर्ने कुरा कहिल्यै हुँदैन।
सहीदहरूको योगदानको कदर किन भएन?
नेपालमा सहीदहरूको योगदान बिर्सने प्रमुख कारणहरू निम्न छन्:
राजनीतिमा नैतिकताको अभाव: नेताहरूले सहीदहरूको नाम लिने तर उनीहरूको मार्गदर्शन अनुसरण नगर्ने प्रवृत्ति।
भ्रष्टाचार र स्वार्थ: सरकारी तहमा सहीद परिवारलाई उचित अवसर प्रदान गर्ने नीति बनाए पनि त्यसको कार्यान्वयन नहुनु।
समाजको उदासीनता: नेपाली समाज सहीदहरूको बलिदान सम्झिए पनि व्यवहारमा उनीहरूलाई सम्मान दिने काम नगर्नु।
सहीदहरूको बलिदानको सम्मान गर्न के गर्न सकिन्छ?
सहीद परिवारहरूलाई न्याय: सहीद परिवारका सदस्यहरूलाई रोजगारी, शिक्षा, स्वास्थ्य सेवा निःशुल्क प्रदान गर्ने।
नयाँ पुस्तालाई सहीदहरूको बारेमा शिक्षण: विद्यालय तथा विश्वविद्यालयको पाठ्यक्रममा सहीदहरूको योगदानलाई विशेष रूपमा समावेश गर्ने।
सहीदहरूको सपनालाई साकार पार्ने: भ्रष्टाचार उन्मूलन गरी समाजलाई न्यायसंगत बनाउने, समान अवसर प्रदान गर्ने।
निष्कर्ष
सहीदहरू देशका असल पुत्रहरू हुन्, जसले रक्तको मूल्यमा हाम्रो स्वतन्त्रता सुरक्षित गरे। तर, विडम्बना के छ भने, नेपालमा उनीहरूको बलिदानलाई सिर्फ औपचारिक सम्मानमा सीमित गरिएको छ। सहीद दिवस मनाउनु मात्र पर्याप्त छैन, हामीले उनीहरूले देखाएको बाटो पनि अनुसरण गर्नुपर्छ। राज्य, समाज, र नागरिक सबैले सहीदहरूको सम्मान गर्न व्यवहारिक पहल गरे मात्र सहीद दिवसको वास्तविक अर्थ रहन्छ। नत्र, सहीद दिवस मनाउने परम्परा एक औपचारिकता मात्र बन्नेछ!
