काठमाडौं । बंगलादेशको अन्तर्राष्ट्रिय अपराध न्यायाधिकरण (आइसीटी) ले बंगलादेशकी पूर्व प्रधानमन्त्री शेख हसिनालाई मानवता विरुद्धको गम्भीर अपराधको दोषी ठहर गरेको छ। तीन न्यायाधीशको न्यायाधिकरणले यस मुद्दामा शेख हसिनालाई मृत्युदण्डको सजाय सुनाएको छ। न्यायाधीश गुलाम मुर्तजाको नेतृत्वमा रहेको तीन न्यायाधीशको न्यायाधिकरणले छ भागमा ४०० पृष्ठको फैसला सुनायो।
न्यायाधीश मुर्तजाको नेतृत्वमा रहेको न्यायाधिकरणमा न्यायाधीशहरू मोहम्मद शफिउल आलम महमूद र मोहम्मद मोहितुल हक इनाम चौधरी पनि छन्। न्यायाधिकरणले एउटा मुद्दामा पूर्व प्रधानमन्त्री शेख हसिनालाई उनको मृत्युसम्म जेल हाल्नुपर्ने फैसला पनि गरेको थियो।
न्यायाधिकरणले मानव अधिकार संगठन र अन्य संस्थाहरूबाट आएका धेरै प्रतिवेदनहरूमाथि विचार गरेको बताएको छ। यसले अत्याचारहरूको पनि विस्तृत विवरण दिएको छ। शेख हसिनाले मानवता विरुद्धको अपराध गरेकी थिइन्।
न्यायाधिकरणको फैसलामा ठूलो संख्यामा प्रदर्शनकारीहरू मारिएको पनि उल्लेख छ। शेख हसिनाले शान्तिपूर्ण रूपमा विरोध गरिरहेका विद्यार्थीहरूमाथि हेलिकप्टर बम विस्फोटको आदेश दिएकी थिइन्। न्यायाधिकरणले अवामी लिगका कार्यकर्ताहरू सडकमा उत्रिएको र पार्टी नेतृत्वको पूर्ण जानकारीमा पूर्वनियोजित आक्रमण गरेको पनि उल्लेख गरेको छ।
हिंसामा अवामी लिगको शीर्ष नेतृत्वको भूमिका स्थापित गर्न शेख हसिना र उनका मन्त्री हसनुल हक इनु बीच भएका धेरै फोन वार्तालापहरू पनि ट्राइब्युनलले प्रस्तुत गरिरहेको छ। शेख हसिनाले विद्यार्थी विरोध प्रदर्शनलाई आतंकवादी कार्यको रूपमा कसरी चित्रण गर्ने प्रयास गरेका थिए भन्ने कुरा खुलासा भइरहेको छ।
न्यायाधिकरणले भनेको छ कि धेरैजसो मृत्युहरू बंगलादेशी सुरक्षा बलहरूले सामान्यतया प्रयोग गर्ने घातक धातुका गोलीहरूले भरिएका सेनाका बन्दुकहरूबाट चलाइएको गोलीबाट भएको थियो। शेख हसिनाको सरकारको अधीनमा, सेना, प्रहरी र आरएबीले गैरन्यायिक हत्याहरू गरे। शेख हसिना र अन्य अभियुक्तहरूले संयुक्त रूपमा आपराधिक अपराध गर्ने षड्यन्त्र रचेका थिए।
न्यायाधिकरणले यो पनि भन्यो कि शेख हसिना, पूर्व गृहमन्त्री असदुज्जमान खान कमल र पूर्व प्रहरी महानिरीक्षक चौधरी अब्दुल्लाह अल मामुन पनि यस मुद्दामा अभियुक्त छन्। न्यायाधिकरणले तीन जनाले मानवता विरुद्धको अपराध गरेको निष्कर्ष निकाल्यो। राजनीतिक नेतृत्वबाट प्रत्यक्ष आदेशका कारण प्रदर्शनकारीहरू र अन्य नागरिकहरू विरुद्ध गम्भीर मानवअधिकार उल्लङ्घन भएको थियो।
न्यायाधिकरणका अनुसार, लगभग १,४०० जना मारिएका थिए र ११,००० भन्दा बढीलाई हिरासतमा लिइएको थियो र पक्राउ गरिएको थियो। न्यायाधिकरणले शेख हसिना विरुद्धको प्रमाणको पनि विस्तृत विवरण प्रस्तुत गरेको थियो। फैसला हुनुअघि सम्पूर्ण मुद्दाको समीक्षा र रेकर्ड गरिएको थियो, त्यसैले प्रक्रिया लामो थियो र फैसला हुन समय लागेको थियो।
राजधानी ढाकामा प्रहरीलाई प्रदर्शनकारीहरू हिंसात्मक भएमा गोली हान्न आदेश दिइएको छ। फैसला हुनुअघि आफ्ना समर्थकहरूलाई पठाइएको भिडियो सन्देशमा शेख हसिनाले आफूमाथि लगाइएका आरोपहरूको खण्डन गर्दै भनिन्, “फैसला हुन देऊ, मलाई वास्ता छैन।”
