फाइल तस्वीर
१३ मंसिर, काठमाडौं । वन तथा वातावरण मन्त्री ऐनबहादुर शाही ठकुरीले हिउँ चितुवाको संरक्षणका लागि अन्तरदेशीय सहकार्य अपरिहार्य रहेको बताएका छन् ।
दुर्लभ वन्यजन्तु हिउँचितुवा संरक्षणका लागि काठमाडौंमा बिहीबारदेखि सुरू भएको ३ दिने कार्यक्रमको उद्घाटन गर्दै मन्त्री शाहीले प्रजाति संरक्षणमा अन्तरदेशीय सहकार्य आवश्यक रहेको बताएका हुन् ।
मन्त्री शाहीले तराईमा बाघ र हिमालमा हिउँ चितुवा नेपालको पहिचान झल्काउने सूचक जनाउँदै हिउँ चितुवाले हमाली भेगको सांस्कृतिक, पर्यावरणीय र जैविक सम्पत्तिको रूपमा लिनुपर्ने बताए ।
उनले हिउँ चितुवा नेपालको हिमाली क्षेत्रको पारस्थितीकीय प्रणालीलाई स्वच्छ बनाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने बताउँदै संरक्षणका महत्त्वपूर्ण रहेको बताए ।
राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषको केन्द्रीय कार्यालयमा सुरू भएको उक्त कार्यशालामा नेपाल र चीन गरी ४ दर्जनभन्दा बढी अनुसन्धानकर्ताहरू सहभागी छन् ।
कोषका सदस्य सचिव नरेश सुवेदीले हिउँ चितुवाको अध्ययन र अनुसन्धानका लागि नेपाल र चीनका अनुसन्धानकर्ताहरूबीचको संयुक्त पहललाई निरन्तरता दिइएको बताए । चीनको पेकिङ विश्वविद्यालय,सान सू कन्जर्भेसन सेन्टर,टेनसेन्ट फाउन्डेसनलगायतको प्राविधिक सहयोगमा सुरू भएको उक्त कार्यक्रममा अध्ययन अनुसन्धानमा नविनतम् प्रविधिको उच्चतम प्रयोगको बरेमा छलफल हुने कोषका निर्देशक डा चिरञ्जीवी पोखरेलले बताए ।
बिरालो प्रजातिको मांसाहारी जीव हिउँ चितुवा नेपाल र चीनसहित विश्वका १२ वटा मुलुकहरूमा पाइन्छन् । विश्वमा पाइने हिउँ चितुवामध्ये नेपालमा १० प्रतिशत पाउने आनुमान छ । नेपालको करिब ३० हजार वर्गकिलोमिटर हिउँ चितुवाको बासस्थान अनुमान गरिएको छ । अनुमान गरिएकोमा ५८ प्रतिशत संरक्षित क्षेत्रभित्र पर्छन् ।
उक्त कार्यक्रममा बोल्दै निकुञ्ज विभागका महानिर्देशक डा रामचन्द्र कडेँलले नेपाल हिउँ चितुवा संरक्षणका लागि धेरै अघिदेखि काम गर्दै आएको उल्लेख गर्दै अन्तरदेशीय सहकार्यले अनुसन्धानमा अझ प्रभावकारी भूमिका खेल्ने विश्वास गरे । कार्यक्रममा ईसिमोडका डाइरेक्टर डा पेमा ग्याम्त्सोले आर्टिक क्षेत्रमा पाइने पोलार बियर जस्तै हिन्दु कुश हिमालय क्षेत्रको पहिचान नै हिउँ चितुवा रहेको बताए ।
सरकारले हिउँ चितुवालगायत अन्य जीवहरू संरक्षणका लागि स्थानीय साझेदारी अपरिहार्य हुने निष्कर्ष निकाल्दै समुदायसँग मिलेर संरक्षणका काम गर्दै आएको छ । नेपालले हालै हिउँ चितुवा संरक्षण कार्ययोजना २०२४–२०३० जारी गरेको छ । कार्ययोजनामा प्रजातिको संरक्षणका लागि गरिनुपर्ने कार्य, भावी रणनीति, कार्यनीति, क्षमता अभिवृद्धि बासस्थान सुधारलगायतका विषयहरू समावेश छन् ।
नेपालमा हिउँ चितुवाको बसोबास क्षेत्र, उसको बानी व्यवहार र संरक्षण रणनीतिबारे अझ गहन रुपमा अनुसन्धान गर्दै लगानी गर्नुपर्ने अवस्था रहेको मन्त्री शाहीको भनाइ थियो । हिउँ चितुवा संरक्षण सफल बनाउन र द्वन्द्व कम गराउन संरक्षमा स्थानीय समुदायहरूको सहभागिता सुनिश्चित हुनुपर्नेमा उनले जोड दिए ।
