मकर सङ्क्रान्ति अर्थात् माघे सङ्क्रान्त
नेपालमा मनाइने धार्मिक एवम् सांस्कृतिक चाडपर्वहरूमध्ये मकर सङ्क्रान्तिको विशेष महत्त्व रहेको छ। विशेष गरी यो नेपालको तराई क्षेत्रका जिल्लाहरूमा छरिएर रहेका थारु समुदायहरूले मनाउने सबैभन्दा ठूलो चाडको रूपमा पनि मानिएको छ।
माघ १ गतेदेखि सूर्य मकर राशिमा प्रवेश गर्ने हुँदा माघे सङ्क्रान्तिलाई मकर सङ्क्रान्ति पनि भनिन्छ। सङ्क्रान्तिको अर्थ सूर्य एउटा राशिबाट अर्को राशिमा प्रवेश गर्नु हो। यस दिनदेखि दिनभन्दा रात छोटो हुँदै जान्छ।
यस दिन तिलको लड्डु, खिचडी, घिउ, चाकु, तरुल, पालुङ्गो खाएर सङ्क्रान्ति मनाउने प्रचलन रहेको छ। यस्ता परिकारहरू खानाले त्रिदोष नाश हुन्छ भन्ने धर्मशास्त्रमा लेखिएको छ। त्यसैगरी यस दिन शरीरमा तेलले मालिस गर्नाले शरीरको सम्पूर्ण दूषित पदार्थ बाहिर निस्किन्छ भन्ने विश्वास छ। यस दिन तेलले मालिस गर्नाले शरीरका नाडी तथा स्नायुमण्डल र हड्डीहरू सुदृढ र स्वस्थ रहन्छन् भन्ने पनि मान्यता छ।
यस पर्वमा देवघाट, त्रिवेणी, त्रिशूली, कालीगण्डकी, वागमतीका साथै अन्य तीर्थ तथा नदीहरूमा भक्तजनहरूको भीड लाग्दछ। त्यसैले तराईवासीहरू यसलाई नहान अर्थात् नुहाउने पर्वको रूपमा पनि मान्दछन्। यस पर्वमा तिल दान गर्नाले सुन दान सरह पुण्य प्राप्त हुने धर्मशास्त्रमा उल्लेख गरिएको छ।
