काठमाडौं । सात वर्षको उमेरमा, लिज ट्रसले आफ्नो स्कूलमा नक्कली चुनावमा पूर्व बेलायती प्रधानमन्त्री मार्गरेट थ्याचरको भूमिका खेलेकी थिइन्।
थ्याचर सन् १९८३ मा ठूलो बहुमतले विजयी भएकी थिइन्, ट्रसले त्यो गर्न सकिनन् । धेरै वर्ष पछि यसको बारेमा कुरा गर्दै ट्रसले भनेकी थिइन्, “मैले भावनात्मक भाषण गर्ने मौकाको फाइदा उठाए, तर मैले एक भोट पनि पाइन। मैले आफैलाई पनि भोट दिएकी थिइन।”
३९ वर्षपछि उनले आइरन लेडी थ्याचरको पाइला पछ्याउने मौका पाएकी छिन्, उनी कन्जरभेटिभ पार्टीको नेता र देशको प्रधानमन्त्री बनेकी छिन् ।
पार्टी सांसदको पाँच चरणको मतदानमा उनले पूर्व चान्सलर ऋषि सुनकलाई पछाडि पारिन् । उनले विभिन्न सिटमा धेरै संघसंस्थासँग राम्रो सम्बन्ध बनाएकी छिन् ।
धेरै सन्दर्भमा, उनी कन्जरभेटिभ पार्टीका परम्परागत सांसदहरू भन्दा फरक छिन्। मेरी एलिजाबेथ ट्रसको १९७५ मा अक्सफोर्ड मा जन्म भएको थियो। उनका अनुसार उनका बुबा गणितज्ञ थिए र आमा नर्स थिइन्। ट्रसका अनुसार उनीहरू ‘वामपन्थी’ थिए।
जब ट्रस पाँच वर्षकी थिइन्, उनको परिवार ग्लासगो नजिकैको पेस्लीमा सरे।
बीबीसी रेडियो फोरसँग कुरा गर्दै उनले आफ्नो भाइ र परिवारलाई बोर्ड गेम खेल्न मन पर्ने तर किशोरावस्थामा ट्रसलाई हार्नु पटक्कै मन नपर्ने र हार्नुभन्दा राम्रो भाग्न रुचाउने बताइन्।
यसपछि उनको परिवार लीड्स गए जहाँ उनले राउन्डहे सरकारी विद्यालयमा पढिन् । उनका अनुसार यस अवधिमा उनले “असफल हुने र अपेक्षामा दबिएका बालबालिका” देखेकी छिन्।
तर त्यहाँ ट्रससँग अध्ययन गर्ने केही व्यक्तिहरूले यसलाई सही हो भनेर विश्वास गर्दैनन्, जसमा गार्जियन पत्रकार पेंगली पनि छिन्। उनले लेखेकी छिन्, “उनी आफू हुर्किएपछिका चुनिंदा घटनाहरू सुनाउँछिन्, र राजनीतिक फाइदाका लागि उनलाई हुर्काउन मद्दत गर्ने उनको विद्यालय र त्यहाँका शिक्षकहरूलाई अपमानित गर्छिन्।
ट्रसले अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा दर्शन, राजनीति र अर्थशास्त्र अध्ययन गरेर विद्यार्थी राजनीतिमा धेरै सक्रिय थिइन्। सुरुमा उनी लिबरल डेमोक्रेट थिइन् ।
सन् १९९४ मा पार्टीको सम्मेलनमा बोल्दै उनले राजतन्त्र अन्त्यको पक्षमा भाषण दिएकी थिइन् । उनले भनेकी थिइन्, “हामी लिबरल डेमोक्र्याटका लागि समान अवसरको पक्षमा छौँ। केही व्यक्ति शासन गर्न जन्मिएका हुन् भन्नेमा हामी विश्वास गर्दैनौँ।”
अक्सफोर्डमा नै उनी कन्जरभेटिभ पार्टीमा सामेल भइन् । आफ्नो पढाइ पूरा गरेपछि, उनले शेल र केबल र वायरलेस कम्पनीहरूमा एकाउन्टेन्टको रूपमा काम गरिन् र वर्ष २००० मा आफ्नो सहकर्मी ह्युग ओ’लेरीसँग विवाह गरिन्। दुवैका दुई सन्तान छन् ।
ट्रस २००१ मा वेस्ट याकशायरको हेम्सवर्थबाट पार्टीको उम्मेदवार बनिन् तर चुनाव हारिन्। यसपछि वेस्ट योर्कशायरको काल्डर भ्यालीबाट सन् २००५ मा चुनाव हारिन् ।
तर उनको राजनीतिक महत्वाकांक्षा कम भएन । उनी सन् २००६ मा ग्रीनविचबाट काउन्सिलर चुनिएकी थिइन् । कन्जरभेटिभ नेता डेभिड क्यामरुनले ट्रसलाई आफ्नो २०१० प्राथमिकता उम्मेद्वारहरूको ‘ए लिस्ट’ मा राखे र दक्षिण पश्चिम नोर्फोकको आरक्षित सीटबाट उम्मेदवारी दिलाए।
तर केही वर्षपछि ट्रसको पार्टीका सांसद मार्क फिल्डबाट यो कुरा बाहिर आएपछि उनले संघको विरोधको सामना गर्नुपरेको थियो । तर उनलाई हटाउने प्रयास असफल भयो र ट्रसले त्यो सिट १३ हजार मतले जितेकी थिइन् ।
उनले थप चार कन्जरभेटिभ सांसदहरूसँग मिलेर २०१० मा ब्रिटानिया अनचेन्ज्ड नामक पुस्तक लेखेकी थिइन्। यसमा विश्वमा बेलायतको स्थान मजबुत बनाउनका लागि बेलायतका धेरै नियम हटाउने भनिएको थियो । त्यसबेलादेखि, उनी एक प्रमुख मुक्त बजार अधिवक्ताको रूपमा देखिएकी छिन्।
बीबीसीको बहसमा उनको ब्रिटानिया अनचेन्ज्डमा गरिएको टिप्पणीमा प्रश्न उठाइएको थियो । उनले बेलायती कामदारहरूलाई “संसारको सबैभन्दा अल्छी” भनेर वर्णन गरेकी छिन् । उनले यो कुरा आफूले नलेखेको दाबी गरिन् ।
सांसद बनेको चार वर्षपछि २०१२ मा सरकारमा शिक्षामन्त्री र २०१४ मा वातावरणमन्त्री भइन् । २०१५ मा, ट्रसले एक भाषणमा भनिन्, “हामी हाम्रो चीज (खाना) को दुई तिहाई आयात गर्छौं। यो हाम्रो लागि लाजको कुरा हो।” यसका लागि उनको खिल्ली उडाइएको थियो ।
एक वर्ष भन्दा कम समय पछि, इयु जनमत संग्रहको समय आयो। ट्रसले सन अखबारमा लेखिन् कि ब्रेक्जिट “एक ट्रिपल त्रासदी हुनेछ – धेरै नियमहरू, धेरै रूपहरू र इयुलाई बेच्न धेरै ढिलाइ।”
यद्यपि, जब उनको पक्ष हार्यो, उनले आफ्नो दृष्टिकोण परिवर्तन गरिन् र भनिन् कि ब्रेक्जिट “जसरी चीजहरूले काम गरिरहेका छन् त्यसलाई हल्लाउने” अवसर हो।
थेरेसा मेको कार्यकालमा उनी कानून मन्त्री र त्यसपछि कोष मन्त्री थिइन्। सन् २०१९ मा बोरिस जोनसन प्रधानमन्त्री हुँदा ट्रसलाई अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार मन्त्री बनाइएको थियो।
२०२१ मा, ४६ वर्षको उमेरमा, उनले डोमिनिक राबलाई विदेश मन्त्रीको रूपमा उत्तराधिकारी बनाएर सरकारको सबैभन्दा वरिष्ठ पदहरू ग्रहण गरिन्।
यस स्थितिमा रहँदा, उनले उत्तरी द्वीप प्रोटोकलको जटिल समस्या समाधान गर्ने प्रयास गरिन्। यसका लागि, उनले ब्रेक्जिट पछि सम्झौताका धेरै प्रावधानहरू रद्द गरिन्। यो कदमको ईयूले चर्को आलोचना गरेको थियो।
यसबाहेक, उनले पक्राउ गरी हिरासतमा लिइएका दुई बेलायती-इरानी नागरिकहरूलाई उद्धार गरिन्। र जब रूसले युक्रेनमा आक्रमण गर्यो, उसले कडा अडान लिइन्, भ्लादिमिर पुटिनको सम्पूर्ण सेनालाई देशबाट निष्कासन गर्न आग्रह गरिन्।
तर युक्रेनमा लड्न चाहने बेलायतीहरूलाई समर्थन गरेकोमा उनको आलोचना भएको थियो।
ट्रसको अभियान पनि विवादबाट टाढा रहेन । जीवनयापनको समस्यालाई कसरी सामना गर्ने भनेर सोध्दा उनले करको बोझ घटाउनमा ध्यान दिने तर ह्यान्डआउट्स (निःशुल्क आवश्यकताका सामान, पैसा आदि) नदिने बताइन्।
उनले सरकारी कम्पनीहरूमा पारिश्रमिकलाई क्षेत्रको महंगीसँग जोड्ने आफ्नो योजना फिर्ता लिनुपर्यो, किनभने उनको पार्टीका धेरै नेताहरूले यसको आलोचना गरे र यसले लन्डन बाहिर बस्ने मानिसहरूको ज्यालामा उल्लेखनीय कमी ल्याउने बताए।
उनले स्कटल्यान्डका मन्त्री निकोला स्टर्जनलाई “ध्यान आकर्षित गर्ने” भनेकी थिइन् र आफूले उनलाई “बेवास्ता” गर्न सक्दो प्रयास गर्ने बताएकी थिइन् ।
यसका बाबजुद पनि उनी पार्टीमा प्रतिद्वन्द्वी ऋषि सुनकभन्दा निकै अगाडि रहेको नतिजाले देखाएको छ । धेरैले विश्वास गर्छन् कि ट्रसले उनको लुगाहरू, जसमा फर्स र टोपीहरू समावेश गरी थ्याचर जस्तै देखिने प्रयास गर्छिन्।
तर ट्रसले यसलाई अस्वीकार गर्दै आएकी छिन् । उनले जीबी न्यूजलाई भनिन्, “महिला नेताहरूलाई जहिले पनि मार्गरेट थ्याचरसँग तुलना गरिनु चिन्ताजनक छ, तर पुरुष नेताहरूलाई टेड हेथसँग तुलना गरिँदैन।”
तर कन्जरभेटिभ पार्टीमा यस्तो तुलनाले हानि गर्दैन।
